میکروسکوپ یکی از وسایل اصلی در آزمایشگاه میکروبیولوژی است که با داشتن عدسی های گوناگون ، تصویرمورد نظر چند برابر میشود .

یک میکروسکوپ به طور عمده دارای چشمی و شیئی یا بزرگنمایی های مختلف است که حاصل ضرب درشت نمایی آنها نعیین کننده بزرگنمایی کل میباشد.

اغلب میکروسکوپ ها سه تا پنج عدسی شیئی دارن که رایج ترین آنها بزرگنمایی های 4x ، 10x ، 40x ، 100x میباشند که سه مورد اول ،عدسی های شیئی خشک نامیده میشود زیرا بین عدسی و نمونه ، روغن ایمرسیون قرار داده میشود .

اصول کلی در تمامی انواع میکروسکوپ ها بر اساس عبور نور با طول موج های متفاوت از چندین عدسی محدب میباشد که هر چقدر طول موج نور به کار رفته در میکروسکوپ کوتاه تر باشد قدرت تفکیک و یا جداکنندگی آن میکروسکوپ بیشتر است .

انواع مختلفی از میکروسکوپ نوری شامل یک چشمی ، دو چشمی ، با یک واحد نمایش بصری دوربین یا تجهیزات فلورسنس و یک منبع نوری داخلی یا خارجی وجود دارد .

انواع دیگری از میکروسکوپ ها شامل میکروسکوپ زمینه سیاه ، اختلاف فاز ، ماورائ بنفش ، الکترونی و … نیز وجود دارند.

کاربرد و روش کار

میکروسکوپ برای دیدن اجزاء بسیار ریز مانند حشرات و آفات ، انواع میکروارگانیسم ها و هر جسم کوچکی که به کمک چشم انسان قابل رویت و برسی نمیباشد به کار میرود .

برای بدست آوردن و مشاهده تصویر نمونه ، باید به موارد زیر توجه گردد:

نمونه مورد نظر که بر روی لام تهیه شده را رو صفحه پلاتینی که زیر عدسی های شیئی واقع شده است ،قرار میدهند .این صفحه مربع شکل با گیره ای مخصوص برای نگه داشتن لام است .همچنین این صفحه دارای دو خط کش مدرج درجهت طول و عرض می باشد که جهت ثبت و یادداشت نمودن مکان یک نمونه خاص به کار میرود. برای جابجایی و تنظیم این صفحه در جهت عمودی و به عبارتی برای نزدیک یا دور نمودن صفحه حاوی لام را با سرعت و دومی آن را در حد میکرون جابه جا می کند.

در زیر صفحه لام به ترتیب کندانسور ، دیافراگم ، آئینه و لامپ میکروسکوپقرار دارد . نور متصاعد شده از منبع و آئینه پس از گذاشتن از دیافراگم و کندانسور به شئ مورد نظر در لام و سپس عدسی های شیئی و چشمی انعکاس می یابد که این کار سبب دیده شدن جسم بزرگنمایی شده می گردد.

نکات

• برای حمل و نقل میکروسکوپ بایستی از دسته آن استفاده نموده و از کشیدن آن بر روی میز کار خودداری گردد .
• پس از اتمام کار و در صورت استفاده از روغن ، عدسی را با استفاده از دستمال های مخصوص پاک می نمایند .
• برای جلوگیری از ترک برداشتن صفحه شیشه ای روی منبع نور میکروسکوپ ، پس از روشن نمودن دستگاه ابتدا باید با پیچ تنظیم ، شدت نور تابیده را کم  و پس از گرم شدن صفحه شیشه ای به تدریج میزان نور را زیاد نمود.